Size göre en iyi içme suyu markası nedir? Hemen aklınızda birkaç su markası belirdi değil mi? Bazıları yerel markalar olabileceği gibi bazıları da Türkiye çapında isimler olabilmektedir. Marka aslında bize bir şekilde hitap eden benzer ürünler arasından farkı özellikleri ile ön plana çıkan her türlü görsel, isim ve işareti ifade etmektedir.
Gerçekten de 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’na göre marka “Bir teşebbüsün mallarının veya hizmetlerinin diğer teşebbüslerin mallarından veya hizmetlerinden ayırt edilmesini sağlaması ve marka sahibine sağlanan korumanın konusunun açık ve kesin olarak anlaşılmasını sağlayabilecek şekilde sicilde gösterilebilir olması şartıyla kişi adları dâhil sözcükler, şekiller, renkler, harfler, sayılar, sesler ve malların veya ambalajlarının biçimi olmak üzere her tür işaretten oluşabilir.” şeklinde tanımlanmıştır.
Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi her türlü sözcük, şekil, renk, harf, sayı hatta ses marka olarak tescil edilebilir. Türkiye’de marka tescili ile ilgili yetkili kurum kanunla Ankara’da kurulmuş bulunan kısa adı TÜRKPATENT olan Türk Patent ve Marka Kurumu’dur.
Marka hukuku açısından marka koruması ı tescil yoluyla elde edilir. Marka tescilinden doğan haklar da tek yetkili olarak marka sahibine aittir. Peki nedir bu marka hakkı sahibinin hakları?
MARKA SAHİBİNİN HAKLARI NELERDİR?
- Marka sahibinden izin alınmaksızın, tescilli marka ile aynı olan herhangi bir işaretin, tescil kapsamına giren mal veya hizmetlerde kullanılması yasaktır.
- Bununla birlikte tescilli marka ile aynı veya benzer olan ve tescilli markanın kapsadığı mal veya hizmetlerle aynı veya benzer mal veya hizmetleri kapsayan ve bu nedenle halk tarafından tescilli marka ile ilişkilendirilme ihtimali de dâhil karıştırılma ihtimali bulunan herhangi bir işaretin kullanılması da yasaktır.
- Aynı, benzer veya farklı mal veya hizmetlerde olmasına bakılmaksızın, tescilli marka ile aynı veya benzer olan ve Türkiye’de ulaştığı tanınmışlık düzeyi nedeniyle markanın itibarından haksız bir yarar elde edecek veya itibarına zarar verecek veya ayırt edici karakterini zedeleyecek nitelikteki herhangi bir işaretin haklı bir sebep olmaksızın kullanılması da yasaktır.
Marka tescili için, tescili istenen markanın hangi ürün ya da hizmet sınıfında kullanılacaksa o sınıfta tescil edilmesi gerekir. Süt ve süt ürünlerinde kullanılacak bir marka mal ve ürün sınıflarından yer alırken eğitim ya da mühendislik alanında bir hizmete ilişkin ise ilgili hizmet sınıfından tescili gerekmektedir. Marka hakkı, tescil edildiği mal veya hizmetlerin bir kısmı ya da tamamı için lisans sözleşmesine konu olabilir. Lisans, inhisari lisans veya inhisari olmayan
lisans şeklinde verilebilir. Sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa lisans, inhisari değildir. İnhisari olmayan lisans sözleşmelerinde lisans veren markayı kendi kullanabileceği gibi üçüncü kişilere de başka lisanslar verebilir. İnhisari lisans sözleşmelerinde lisans veren, başkasına lisans veremez ve hakkını açıkça saklı tutmadıkça kendisi de markayı kullanamaz.
MARKANIN KORUMA SÜRESİ NE KADARDIR?
Marka tescil tarihinden itibaren 10 yıl süre ile hak sahibine koruma sağlamaktadır. Bu süre sona erdikten sonra markanın kullanımı şartıyla 10ar yıllık periyotlar halinde sonsuza kadar devam edebilir.
MARKA HAKKINA TECAVÜZ VE YAPTIRIMLARI
6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu 29. Maddesine göre Marka sahibinin izni olmaksızın, markayı marka hakkı sahibinin haklarına zarar verecek şekilde kullanmak marka hakkına tecavüz oluşturmaktadır.
Bununla birlikte marka sahibinin izni olmaksızın, markayı veya ayırt edilemeyecek kadar benzerini kullanmak suretiyle markayı taklit etmek. Markayı veya ayırt edilemeyecek kadar benzerini kullanmak suretiyle markanın taklit edildiğini bildiği veya bilmesi gerektiği hâlde tecavüz yoluyla kullanılan markayı taşıyan ürünleri satmak, dağıtmak, başka bir şekilde ticaret alanına çıkarmak, ithal işlemine tabi tutmak, ihraç etmek, ticari amaçla elde bulundurmak veya bu ürüne dair sözleşme yapmak için öneride bulunmak ve marka sahibi tarafından lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devretmek de marka hakkına tecavüz olarak tanımlanmıştır.
Başkasına ait marka hakkına iktibas veya iltibas suretiyle tecavüz ederek mal üreten veya hizmet sunan, satışa arz eden veya satan, ithal ya da ihraç eden, ticari amaçla satın alan, bulunduran, nakleden veya depolayan kişi bir yıldan üç yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
Aynı şekilde marka koruması olduğunu belirten işareti mal veya ambalaj üzerinden yetkisi olmadan kaldıran kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
Yetkisi olmadığı hâlde başkasına ait marka hakkı üzerinde devretmek, lisans veya rehin vermek suretiyle tasarrufta bulunan kişi iki yıldan dört yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
SONUÇ
Marka tescille kazanılan bir hak olup, tescil edildiği mal ve hizmet sınıflarında mark hakkı sahibine yasal olarak özel haklar tanıyan en önemli sınai mülkiyet haklarından biridir. Markanın izinsiz kullanımı başta olmak üzere benzerlik yaratan, o markanın tanınmışlığından yararlanacak haller yaratan durumlar cezai yaptırma bağlanmıştır.